تدبر همین کاری است که الان دارید در مقابل این نوشتهها میکنید. گوینده صحبت میکند، شما گوش میدهید و میفهمید. نویسنده مینویسد، شما میخوانید و میفهمید. فعالیت ویژهای نیست، بلکه منسجم فهمیدن حرفهای گوینده و نوشتههای نویسنده است. اما اگر کسی بخواهد این مطالب پراکنده پیگیری کند، واقعا چه میفهمد؟
تدبر یعنی اگر پای سخنرانی خدا نشستید، آن را کلمهکلمههای پراکنده نشنوید. چون سخنرانی خدا کلمات مجزا از هم نیست. هر سوره یک سخنرانی است؛ خدا در هر سوره یک سخنرانی برای یک هدف خاص کرده و میخواسته فرد یا جامعه را یک قدم رشد دهد. حتی وقتی یک آدم عاقل حرف می زند، پراکنده حرف نمیزند. چه برسد به خدا. خدای حکیم علی الاطلاق که میخواهد در یک سوره با ما حرف بزند، حتماً پراکنده حرف نمیزند. پس چرا اغلب افراد خیال میکنند قرآن کشکول است مجموعهای از سخنان پراکنده است. مثل این که کسی این چنین سخن بگوید:
تدبر چیز خوبی است، گفتم چیز، چیز در انگلیسی یعنی پنیر، گفتم پنیر راجع به پنیر صحبت کنیم برای تهیه پنیر شیر را تا 30 درجه سانتیگراد گرم میکنیم. گفتم سانتیگراد...